در جستجوی صدای شخصی/ نقد سعید ثابت بر جدیدترین آلبوم ریانا(Rihanna)

درامانقد-موسیقی: امروزه با اینکه نزدیک به یک قرن از عمر موسیقی الکترونیک می گذرد هنوز بحث آکوستیک و یا غیر آکوستیک بودن صداها در بین مخاطبین موسیقی و حتی موسیقیدانان نیز مطرح است. اما نکته مهم اینجاست که از زمانی که ضبط موسیقی امکان پذیر شد مسیر رو به رشد موسیقی الکترونیک نیز آغاز شد. در این موسیقی گاه صداها به صورت دیجیتال سنتز می شوند، گاه توسط سازها نواخته می شوند و این سمپل های صدا در کامپیوتر ویرایش می شوند . نتیجه نهایی هر چه که باشد صدای مورد نظر اهنگساز به شمار می آید. صدا در قرن بیست و یکم دیگربراساس آکوستیک بودن و یا الکترونیک بودن قضاوت نمی شود و امروزه این دو شاخص، دیگر ملاک سنجش عیار صدا نیستند. باید این را پذیرفت که وضعیت موسیقی آکوستیک در برابر موسیقی الکترونیک مانند وضعیت تئاتر است در برابر سینما.

هشتمین آلبوم ریانا(Rihanna) به عنوان آنتی(َAnti) همانطور که از نامش پیداست روندی دیگر را برای او پس از یک دهه سوپر استارِ تک آهنگ ها بودن در پی دارد. ریانا شاید نسبت به دیگر ستاره های تاریخ موسیقی پاپ خواننده ای تکنیکی به شمار نیاید؛ اما مسئله مهم در عصر تکنولوژی این است که وقتی که ابزار این امکان در اختیار هنرمند قرار می گیرد؛ و او -با هر سطح از توانایی تکنیکی- به صدای خود مانند دیگر صداهای الکترونیک که در موسیقی امروز شنیده می شود نگاه می کند؛ آنگاه باید تعریف تازه ای از اجرا و حتی ساز ارائه کرد. امروزه نرم افزار های آهنگسازی آنقدر پیشرفت کرده اند که کامپیوتر ها را به سازهایی بسیار دقیق برای اجرا و ضبط موسیقی تبدیل کرده اند. این سازها ادبیات اجرایی خاص خود را می طلبند و موسیقیدانان مسیر شگفت انگیزی را برای کشف تواناهایی های بیشتر کامپیوتر در ساخت موسیقی پیش رو دارند.

Kuk Harrell  که در ساخت و ضبط بخش آوازی ریانا را در این آلبوم همراهی می کند می گوید که آنها در جستجوی صدای شخصی ریانا بوده اند و روالی را بر خلاف تک آهنگهای رادیویی برگزیده و نگران این نبوده اند که خواندن ملودی ها برای مخاطبان سخت باشد.

ریانا خود تهیه کننده این آلبوم است و برای دست یابی به صدای مورد نظر هنرمندانی چون, Hit-Boy, Timbaland ,No I.D ,Jeff Bhasker, Boi-1da, DJ Mustard,Brian Kennedy  را به عنوان آهنگساز به استودیوی خود دعوت کرده است. فضای آلبوم علیرغم حضور آهنگسازان و ترانه سرایان مختلف سمت و سوی مشخص و یکسانی دارد. بیت ها خلوت تر و صداها بیشتر رنگ و بوی الکترونیک گرفته اند. هرچند که ساختار همان ساختار ترانه های قدیمی «Hip hop هیپ هاپ » و «R&B  آر اند بی»(1)  و همچنین Reggae  (ژانری از موسیقی پاپ که در جامائیکا شکل گرفت)است. شاید اطلاق عنوان مینیمال با توجه به معنایی که این واژه در فرهنگ موسیقی کلاسیک دارد به ژانر این آلبوم درست نباشد؛ اما درقطعات آنچه که به گوش می رسد تاکید بر هارمونی ساده و  ریتم های اورجینال آر اند بی و«Soul سول »(2) است. همچنین بسط و گسترش قطعات با پدهای(مجموعه ای از صداهای سینتی سایزری) خلوتی که با همراهی نویز تحت تاثیر موسیقی رقص و الکترونیک به سادگی هارمونی را رنگ آمیزی می کنند، سبب شده است تا مینیمال اولین واژه ای باشد که در ذهن مخاطب نسبت به سایر آثار تولید شده در بازار موسیقی نقش ببندد.

Consideration قطعه ای هیپ هاپ تحت تاثیر ریتم های Dub ( ژانری از زیر شاخه های موسیقی رگه) است . بیت (در موسیقی پاپ این اصطلاح به مجموعه ای از پارامترهای ریتمیک مثل تمپو ، کسر میزانو … اشاره دارد) لکنت دار  به همراه دیستورشن (افکتی که سیگنال های ورودی از ساز ها را تکه تکه یا فشرده می سازد)  از همان ابتدا گیرایی لازم را برای شنیدن قطعه دارد. بر روی این بیت خط بیس ساده و جذابی که تنها از نتهای اصلی تریادهای(آکورد های سه صدایی) هارمونی بهره می برد شنیده می شود، به وضوح می توان تاثیر بیس لاینی که Kanye West برای Common رپر آمریکایی در مقدمه آلبوم Be نوشته است را در این قطعه تشخیص داد. «SZA» از هنرمندان جوان موسیقی هیپ هاپ است که ریانا را در این قطعه همراهی می کند. خواننده و ترانه سرایی که استایل شخصی و بدیع او درملودی پردازی های آر اند بی و هیپ هاپ منحصر به فرد است. به گفته سیزا، او و ریانا متن این ترانه را تحت تاثیر فیلم های «Dangerous Mind»،  «Insidious»  نوشته اند.

قطعه James Joint با ریف بالارونده بیس همراه کیبوردی که یاد آور هارمونی های جزی  Stevie Wonder است آغاز می شود. این فضا را در دیگر کارهای کانیه وست از جمله Only one هم می توان شنید.  متن این ترانه مانند دیگر ترانه ها با صراحت به بیان مسايل زندگی معاصر شهری می پردازد.

پس از این قطعه که در فضای«neo soul نئوسول»(3) نوشته شده است، نوبت به قطعه Kiss it better می رسد؛ که یادآور ترانه های دهه هشتادی ست. این قطعه   Synth Rock (استفاده از سینتی سایزر و صداهای الکترونیک در موسیقی راک است) به همراه  درامزی که رنگ و بوی الکترونیک به خود گرفته و ریف (عبارتی کوتاه و تکرار شونده) گیتار درخشان خود بالادی  قدرتمند را برای این آلبوم فراهم می سازد.

قطعه Work  به تنهایی خود می تواند به عنوان تک ترک معرفی شود. این قطعه با بیت رگه و فضای مینیمال خود صدای اورجینالی را برای همراهی سمپل های وکال که تحت تاثیر فضای هیپ هاپ شهری آمریکاست به ارمغان آورده است. این قطعه و قطعه آغازین آلبوم شاید در آینده قطعاتی کلاسیک در استایل خود به شمار بروند و الگوی دیگر موسیقیدانان در نوشتن بیت های پر تحرک با فضای خلوت و مینیمال شوند و سلیقه مخاطبین موسیقی پاپ را بیشتر با جریان های معاصر موسیقی الکترونیک همراه سازد. در این قطعه Drake رپر کانادایی ریانا را همراهی می کند .

قطعه Needed me کمی تحت تاثیر فضای Dub Step با بیس لاین پررنگ و نویزی خود امضایDj Mustard را بر خود دارد. تحریر های پایین رونده آواز در کورس (ترجیع بند) سابقه شنیداری مخاطب شرقی را نیز به چالش می کشد. Love on the brain قطعه ای آر اند بی و سول در استایل قطعات  Doo wap (گونه ای از ترانه های آمریکایی که برای گروه آوازی نوشته می شدند)دهه 50 و 60 میلادی است. هارمونی ساده بر آرپژ های ( اجرای غیر همزمان نتهای آکورد) گیتار  ترانه ای مدرن را در استایل ترانه های قدیمی با صدایی تازه ارائه می کند.

به غیر از قطعاتی اورجینالی که برای این آلبوم ساخته شده اند؛ قطعه «Same old mistakes» کاوری هیپ هاپ از گروه آلترناتیو راک استرالیایی تیم ایمپالاست.

پی نوشت:

1- R&B  : ریتم و بلوز ژانری از موسیقی آفریقایی_آمریکایی است که در دهه 40 میلادی  آمریکا شکل گرفت و در دوره های مختلف با توجه به تغییرات صنعت موسیقی با معانی مختلفی به کار برده می شود .

2- Soul سول: ژانری از موسیقی پاپ که در اواخر دهه پنجاه در آمریکا تحت تاثیر موسیقی گاسپل ، ریتم و بلوز Rhythm & Blues وجز شکل گرفت

3- Neo Soul: عبارتی تجاری است که در دهه نود برای قطعاتی که بر اساس ساختار  ترانه های موسیقی سول نوشته شدند به کار میرود . این ژانر صدای تازه و معاصری را به موزیک سول با پدهای پیانوی الکتریک به همراه درامز و بیس فانکی اضافه می کند .