درامانقد-سینما: ترکیب فیلم‌های ونیز در چند سال گذشته فوق‌العاده بوده است – تا حدی به خاطر نبرد مداوم نتفلیکس با جشنواره فیلم کن و قوانین اکران جشنواره فرانسوی – و امسال نیز شرایط مثل سال‌های قبل است.
هفتاد و هشتمین جشنواره ونیز در حالی ۱ تا ۱۱ سپتامبر (۱۰ تا ۲۰ شهریور) برگزار می‌شود، که بونگ جون هو کارگردان کره‌ای که فیلم «انگل» ساخته او در ۲۰۱۹ به یک موفقیت بزرگ در جوایز اسکار دست پیدا کرد، ریاست هیئت داوران بخش مسابقه بین‌الملل را بر عهده دارد. برای اولین بار است که یک کارگردان از کره جنوبی این مسئولیت را عهده‌دار می‌شود.
او و همکارانش شامل کلویی ژائو سینماگر چینی-آمریکایی که سال گذشته با «سرزمین آواره‌ها» جایزه شیر طلایی بهترین فیلم جشنواره ونیز را برد و بعداً با دریافت سه جایزه اسکار شامل بهترین فیلم، کارگردانی و بازیگر زن (فرانسیس مکدورمند)، فاتح نود و سومین دوره جوایز آکادمی شد، در کنار ساوریو کوستانتزو کارگردان و فیلمنامه‌نویس ایتالیایی، ویرژینی افیرا بازیگر بلژیکی، سینتیا اریوو بازیگر و خواننده انگلیسی، سارا گدون بازیگر کانادایی و الکساندر نانائو مستندساز رومانیایی-آلمانی، برنده جایزه شیر طلایی و هفت جایزه دیگر این بخش را انتخاب می‌کنند.
برگزارکنندگان جشنواره ونیز در این دوره با اعطای جایزه شیر طلای یک عمر دستاورد از روبرتو بنینی بازیگر، کارگردان و فیلمنامه‌نویس ایتالیایی که در ۱۹۹۸ با «زندگی زیباست» برنده جوایز اسکار بهترین بازیگر مرد و بهترین فیلم بلند بین‌المللی شد، و جیمی لی کرتیس بازیگر آمریکایی که فیلم «هالووین می‌کشد» را در جشنواره دارد، تقدیر می‌کنند.
ونیز که قدیمی‌ترین جشنواره سینمایی دنیاست، در سال‌های اخیر به ویترینی برای نمایش فیلم‌های مطرح در فصل جوایز سینمایی در هالیوود تبدیل شده است. «جاذبه»، «بردمن»، «لا لا لند»، «سه بیلبورد بیرون ابینگ، میزوری»، «ورود»، «سوگلی»، «شکل آب»، «ستاره‌ای متولد می‌شود»، «جوکر» و سال گذشته، «سرزمین آواره‌ها»، جزو فیلم‌هایی هستند که در لیدو روی پرده رفتند و بعداً در فصل جوایز سینمایی موفق ظاهر شدند.
جشنواره فیلم ونیز در سال ۲۰۲۰ با توجه به لغو جشنواره‌های سینمایی مهم چون کن و ترایبکا، اولین و تنها رویداد سینمایی بین‌المللی بزرگ بود که از زمان آغاز پاندمی کووید-۱۹ به‌صورت فیزیکی برگزار شد. رویداد سال گذشته به خاطر رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و دیگر پروتکل‌های بهداشتی، جمع و جورتر برگزار شد.
در گزارش پیش رو تعدادی از مهم‌ترین فیلم‌های این دوره جشنواره ونیز بررسی شده‌اند.
1- «دست خدا» (The Hand of God) – پائولو سورنتینو (ایتالیا) – مسابقه بین‌الملل
پائولو سورنتینو فیلمساز ایتالیایی که نتفلیکس فیلم جدید او را در ماه دسامبر اکران می‌کند، به زیاده‌رویِ زیبایی‌شناختی معروف است. مرد پشت «زیبایی بزرگ» و «پاپ جوان» با «دست خدا» به ونیز بازمی‌گردد، فیلمی تجربی و پراحساس «که به لحاظ سبکی، به دنبال اجتناب از تله‌های فیلم‌های زندگی‌نامه‌ای مرسوم است.» داستان تازه‌ترین ساخته سورنتینو در دهه ۱۹۸۰ در ناپل اتفاق می‌افتد، و روایتی از ستایشگری در دوران بلوغ است. «دست خدا» ماجراهای فابیتو اسکیزای نوجوان را دنبال می‌کند که با آمدن مارادونا ستاره فوتبال که به نظر می‌رسد حضورش باعث افتخار شهر است، ذوق‌زده می‌شود. سورنتینو فیلم جدید خود را دل‌خراش و رهایی‌بخش، و در عین حال شخصی‌ترین فیلم خود تاکنون می‌داند.
2- «شمارنده کارت» (The Card Counter) – پل شریدر (آمریکا) – مسابقه بین‌الملل
اسکار آیزاک امسال سه پروژه در ونیز دارد: «تل‌ماسه»، سریال کوتاه «صحنه‌هایی از یک ازدواج» تولید شبکه اچ‌بی‌او، و «شمارنده کارت» پل شریدر. درحالی‌که پست‌های نویسنده «راننده تاکسی» در رسانه‌های اجتماعی بسیار دقیق و موشکافانه است، نمی‌توان تأثیر او را در سینمای «شب تاریک روح» انکار کرد. «فِرست ریفورمد» («اولین اصلاح‌شده») فیلم فوق‌العاده خوب قبلی شریدر، از دید خیلی‌ها بازگشت او به فرم ارزیابی شد. حالا آیزاک در «شمارنده کارت»، پا جای پای رفیق خود ایتن هاوک می‌گذارد، و کفش‌های شخصیت‌های عموماً شکنجه‌شده شریدر را پا می‌کند. آیزاک در این فیلم که تیفانی هدیش و ویلم دافو نیز در آن بازی می‌کنند، نقش ویلیام تل، یک بازجو-شکنجه‌گر سابق نظامی را بازی می‌کند که حالا به قمار معتاد است و در عین حال با پیامدهای تصمیمات خود در گذشته کلنجار می‌رود؛ شخصیتی که انگار دقیقاً از کوچه‌های تاریک معمول فیلم‌های شریدر می‌آید.
3- «تل‌ماسه» («دون» – Dune) – دنی ویلنو (کانادا/مجارستان/بریتانیا/آمریکا) – خارج از مسابقه
دنی ویلنو سینماگر کانادایی-فرانسوی که برخی او را کریستوفر نولان دنیای فیلم هنری می‌دانند، فیلم علمی تخیلی «تل‌ماسه» را که اقتباسی از رمان معروف فرانک هربرت است، در این دوره جشنواره ونیز دارد. این رمان حماسی- علمی تخیلی که مدت‌ها غیرقابل اقتباس در نظر گرفته می‌شد، حالا مبنای فیلمی شده است که خیلی‌ها دوست دارند آن را زودتر ببینند. داستان در آینده دور و در امپراتوری بین سیاره‌ای و گسترده‌ای اتفاق می‌افتد که بخش‌های مختلف آن، توسط خاندان اشرافی وفادار به سلسله پادشاهی کورینو کنترل می‌شوند. فیلم درباره مردی جوان به نام پل آتریدیز (با بازی شالامه) وارث خاندان آتریدیز است که رهبری نبرد برای کنترل سیاره بیابانی آراکیس معروف به دون/تل‌ماسه را که دارنده تنها منبع مهم‌ترین و ارزشمندترین ماده در کهکشان است، به عهده می‌گیرد. «تل‌ماسه» تقریباً نیمه اول کتاب را پوشش می‌دهد و برنامه‌ریزی شده که نیمه دوم کتاب در قالب یک فیلم دیگر اقتباس شود. به‌جز شالامه، بازیگران زیادی چون ربکا فرگوسن، اسکار آیزاک، جاش برولین، استلان اسکاشگورد، دیو باتیستا، زندایا، شارلوت رمپلینگ، جیسن موموا و خاویر باردم در این فیلم ۱۶۵ میلیون دلاریِ ۱۵۵ دقیقه‌ای بازی می‌کنند که قرار است از ۲۲ اکتبر در سینماهای آمریکا روی پرده برود. حضور کارگردانی چون ویلنو که علاقه‌مندان سینما او را با فیلم‌های تحسین‌شده‌ای چون «آتش‌افروزان» «سیکاریو»، «زندانیان»، «ورود»، «دشمن» و «بلید رانر ۲۰۴۹» می‌شناسند، اقتباس از رمان هربرت که از آن به‌عنوان پرفروش‌ترین رمان علمی تخیلی تاریخ ادبیات یاد می‌شود، و نقش‌آفرینی تعداد زیادی بازیگر نام‌آشنا، «تل‌ماسه» را به یکی از کنجکاوی‌‌برانگیزترین فیلم‌های سال تبدیل کرده است. «تل‌ماسه» در ۱۹۸۴ مبنای فیلمی ناموفق به همین نام نوشته دیوید لینچ شد.
4- «مادران موازی» (Parallel Mothers) – پدرو آلمودوار (اسپانیا) – مسابقه بین‌الملل – فیلم افتتاحیه
«مادران موازی» ساخته پدرو آلمودوار که جشنواره ونیز امسال را افتتاح می‌کند، اولین فیلم بلند داستانی او بعد از ظرافت اثیری «رنج و شکوه» (۲۰۱۹) است. سینماگر اسپانیایی در این فیلم بار دیگر در کنار پنه‌لوپه کروز، منبع الهام هنری خود قرار گرفته است. همان‌طور که از عنوان فیلم مشخص است، «مادران موازی» داستان دو زن را در یک اتاق بیمارستان را روایت می‌کند که هر دو منتظر زایمان هستند. هر دو زن مجرد هستند و برای بارداری خود برنامه‌ریزی نکرده بودند، اگرچه ازنظر سن و تجربه ده‌ها سال با هم فاصله دارند. آلمودوار که با «مادران موازی» به راهروهای دلهره‌آور پزشکی فیلم «با او حرف بزن» برمی‌گردد، یکی از معدود فیلمسازان دنیاست که در سطح هنری، کاملاً بدیع عمل می‌کند، و دیدن نحوه روبرو شدن او با چنین موضوعی رایج، با زیبایی‌شناسی خاص خودش، باید جذاب باشد.
5- «صحنه‌هایی از یک ازدواج» (Scenes from a Marriage) – هاگای لوی (آمریکا) – خارج از مسابقه – سریال (اپیزودهای ۱ تا ۵)
از «دست‌نیافتنی‌ها»، «تونی اردمان» و در حال حاضر «انگل»، هالیوود عاشق تقلید از فیلم‌های بین‌المللی تحسین‌شده است، تا آنجا که حالا اچ‌بی‌او اکنون به سراغ اینگمار برگمان رفته است. «صحنه‌هایی از یک ازدواج» به کارگردانی هاگای لوی و با بازی اسکار آیزاک و جسیکا چستین، با اقتباس از سریالی کوتاه به همین نام در ۱۹۷۳ ساخته شده است. در آن سریال لیو اولمان و ارلاند یوسفسن بازی کردند. نسخه برگمن شامل شش اپیزود بود. گزارش شده است که اچ‌بی‌او داستان را در حد پنج ساعت متراکم کرد.
6- «دختر گمشده» (The Lost Daughter) – مگی جیلنهال (یونان/آمریکا) – مسابقه بین‌الملل
اولین تجربه کارگردانی مگی جیلنهال، داستان زنی به نام لدا (الیویا کلمن) را دنبال می‌کند که در تعطیلات ذهن او با دیدن یک مادر جوان و دخترش در ساحل شنی، درگیر می‌شود و خاطرات اولین روزهای مادر شدن تداعی می‌شود. جیلنهال کاملاً شیفته رمان «دختر گمشده» نوشته النا فرانته نویسنده ایتالیایی شد، به‌طوری‌که احساس کرد «بخش‌های مخفی از تجربه من به‌عنوان یک مادر، به‌عنوان یک عاشق، به‌عنوان یک زن در دنیا، برای اولین بار با صدای بلند بیان می‌شد.» جسی باکلی بازیگر بسیار بااستعداد («دارم به پایان فکر می‌کنم»)، نقش لدا جوان را در صحنه‌های بازگشت به گذشته بازی می‌کند. فیلم جیلنهال دردهای مخفی در گذشته و پیامدهای نامطلوب آن‌ها را بررسی می‌کند.
7- «دیشب در سوهو» (Last Night in Soho) – ادگار رایت (بریتانیا) – خارج از مسابقه
«اگر می‌توانستید زمان را به عقب برگردانید، این کار را می‌کردید؟» بیانیه ادگار رایت درمورد فیلم جدید خود با این پرسش شروع می‌شود. «دیشب در سوهو» یک تمرین روان‌شناختی در تله نوستالژی و نامه‌ای عاشقانه به مکانی است که رایت «در بیشتر زندگی بزرگسالی خود در تسخیر آن بود.» توماسین مک‌کنزی نقش زنی جوان به نام الوئیز را بازی می‌کند که علاقه زیادی به طراحی مد و یک حس ششم عجیب دارد. او به طرز مرموزی به لندن سال ۱۹۶۶ بازمی‌گردد و خود را در بدن چهره محبوب خود که خواننده‌ای به نام سندی (آنیا تیلور-جوی) است، می‌بیند. الوئیز درحالی‌که در بدن سندی است، وارد یک رابطه عاشقانه می‌شود. اما بعد به‌آرامی درک می‌کند که لندن دهه ۱۹۶۰ چیزی نیست که به نظر می‌رسد. گذشته و حال به هم می‌ریزد که عواقب هولناکی در پی دارد. به نظر می‌رسد «دیشب در سوهو» که مت اسمیت، دایانا ریگ، و ترنس استمپ از دیگر بازیگران آن هستند، شامل همه چیزهایی است که تماشاگران درمورد فیلم‌های ادگار رایت دوست دارند. او با این فیلم به مرکز جهان خود در لندن بازمی‌گردد تا یک داستان هشداردهنده درباره خطر و تاریکی را روایت کند.
8- «آخرین دوئل» (The Last Duel) – ریدلی اسکات (بریتانیا/آمریکا) – خارج از مسابقه
سر ریدلی اسکات به لطف بیماری همه‌گیر، امسال با دو فیلم شانس خود را در جوایز اسکار امتحان می‌کند. فیلم اول «آخرین دوئل» با بازی مت دیمون، آدام درایور، جودی کومر و بن افلک است. اسکات این تریلر تاریخی را بر مبنای کتاب «آخرین دوئل: یک داستان واقعی محاکمه از طریق مبارزه در فرانسه قرون‌وسطایی» نوشته اریک یاگر کارگردانی کرده است. فیلمنامه را افلک، دیمون و نیکول هولوفشنر نوشته‌اند. داستان در قرن چهاردهم میلادی در فرانسه روی می‌دهد و درباره دو دوست صمیمی، ژان دو کاروژ (دیمون) و ژاک لو گری (درایور) است. وقتی کاروژ، لو گری را به تجاوز به همسرش مارگریت (کومر) متهم می‌کند، آن‌ها به دوئل تا مرگ وادار می‌شوند – آخرین دوئل قانونی در فرانسه. با توجه به سابقه بسیاری از افراد درگیر در پروژه، صرف نظر از استقبال منتقدان، جدیدترین ساخته اسکات مطمئناً در گفت‌وگوهای آنلاین بسیار مورد بحث قرار می‌گیرد.
9- «اسپنسر» (Spencer) – پابلو لارائین (آمریکا/بریتانیا/آلمان/شیلی) – مسابقه بین‌الملل
برای یک نسل کامل، دنبال کردن زندگی دایانا پرنسس ولز مانند خواندن یک قصه پریان بود، اما در دست کارگردانی مانند پابلو لارائین – که قبلاً با «جکی» تصورات درباره یک فیلم زندگی‌نامه‌ای عادی را به هم ریخت – می‌توان انتظار داشت که از نگاه توأم با پرستش به دایانا خبری نباشد. داستان «اسپنسر» در تعطیلات کریسمس ۱۹۹۱ اتفاق می‌افتد. درحالی‌که پرنسس دایانا (کریستن استوارت) با خانواده سلطنتی در کاخ ساندرینگهام در نورفک است، تصمیم می‌گیرد به ازدواج خود با شاهزاده چارلز (جک فارثینگ) پایان دهد. با توجه به این که الیزابت دبیکی نیز قرار است در فصل ۵ سریال «تاج» نقش دایانا را بازی کند، کمبود «محتوا» برای پرنسس دایانا اصلاً حس نمی‌شود، اما سابقه کاری لارائین علاقه ما را برانگیخته است.
10- «قدرت سگ» (The Power of the Dog) – جین کمپیون (بریتانیا/استرالیا/آمریکا/کانادا/نیوزیلند) – مسابقه بین‌الملل
باور کنید یا نه، جین کمپیون از سال ۲۰۰۹ که فیلم «ستاره درخشان» را روانه سینماها کرد، یک فیلم بلند سینمایی کارگردانی نکرده بود، و در عوض مینی سریال «بالای دریاچه» را ساخت. با توجه به اظهارات اخیر او این غیبت منطقی هم به نظر می‌رسد. کمپیون می‌گوید ساخت فیلم «این روزها پیچیده است… به‌نوعی، به‌اندازه ساخت سریال جسورانه نیست.» «قدرت سگ» برگرفته از رمان توماس سویج است، و در آن بندیکت کامبربچ نقش فیل بربنک یک دامدار هولناک و سادیستی را بازی می‌کند که وقتی یک بیوه جوان به‌طور غیرمنتظره با برادرش ازدواج می‌کند و برای زندگی به مزرعه می‌آید، کمپینی را علیه او آغاز می‌کند. کرستن دانست، جسی پلمونز، توماس مک‌کنزی و کیت کارادین، از دیگر بازیگران «قدرت سگ» هستند. کمپیون یک فیلمساز قدرتمند در لیگ خودش است، و اولین فیلم او در بیش از یک دهه را نتفلیکس روانه سینماها خواهد کرد.
و بیشتر…
بدیهی است این مطلب همه چیز را درباره جشنواره ونیز پوشش نمی‌دهد. به‌جز ۱۲ فیلمی که اشاره کردیم، فیلم‌های درخور توجه دیگری نیز هستند؛ ازجمله «غروب» (Sundown) به کارگردانی میشل فرانکو با بازی تیم راث وجود دارد که به لطف استقبال خوب از «نظم نوین» فیلم قبلی او در دوره قبلی جشنواره، برای دیدن جذابیت بیشتری دارد. پنه‌لوپه کروز و آنتونیو باندراس در کمدی «مسابقه رسمی» (Official Competition) به کارگردانی گاستون دوپرات و ماریانو گون بازی کرده‌اند که می‌تواند فیلمی بسیار سرگرم‌کننده باشد. ونسان لندون در «دنیای دیگر» (Another World) ساخته استفان بریزه بازی کرده و لندون بازیگری است که همیشه باید به او توجه کرد. ایزابل هوپر در «Les Promesses» به کارگردانی توماس کرایتوف بازی کرده و خوب، همه نگاه‌ها همیشه به هوپر و نقش‌آفرینی‌های شگفت‌انگیز اوست. تیم بلیک نلسون، اسکات هیز، تریس ادکینز و استیون دورف بازیگران «هنری پیر» (Old Henry) هستند، و به نظر می‌رسد این فیلم هم ارزش دیدن دارد؛ روت ویلسون، تام بورک و هیلی اسکوایرز در «چیزهای واقعی» (True Things) بازی کرده‌اند که احتمالاً این فیلم را هم باید دید.
مستندهای جذاب زیادی نیز در برنامه حضور دارند، ازجمله «لد زپلین شدن» (Becoming Led Zeppelin) درمورد گروه راک معروف بریتانیایی؛ مستند پرتره جوزپه تورناتوره از دوست و همکار ثابت خود و آهنگساز افسانه‌ای، انیو موریکونه، با عنوان «انیو» (Ennio)؛ و مستند «جانگو و جانگو» (Django & Django) با حضور کوئنتین تارانتینو و فرانکو نرو که تأملی بر فیلم‌های «جانگو» سرجو کوربوچی و «جانگوی رها از بند» تارانتینو است؛ و مستندی درباره لئونارد کوهن با عنوان «الهی شکر: لئونارد کوهن، یک سفر، یک آهنگ» (Hallelujah: Leonard Cohen, A Journey, A Song) به کارگردانی دنیل گلر و دینا گلدفین.
مترجم:علی افتخاری
منبع: نماوامگ
