“ تفاوت من با سینماگران موج نو در این است که برای من ساختار بیش از داستان فیلم اهمیت دارد“
درامانقد-سینما: متولد 30 می 1928 در بلژیک از پدری یونانی و مادری فرانسوی، انیس واردا ابتدا در سِت و سپس در پاریس بزرگ شده و پرورش یافت، پس از آن عکاس رسمی تی ان پی شد.
انیس واردا بدون اینکه از هیچ نهادی کمک بگیرد اولین فیلم بلندش قله ی کوتاه (1956)[1] را کارگردانی کرد. این فیلم قواعد و اصول سنتی نوشته های سینمایی را برهم زده و بر ضوابط اقتصادی فیلم سازی خط کشید، چراکه هزینه ی ساخت آن نزدیک به هفت میلیون فرانک فرانسه بود. واردا پس از آن فیلم آه فصل ها، آه قصرها [2] را به سفارش وزیر گردشگری ساخته و کارگردانی کرد.
بعد از ساخت به طرف کوت[3] در کوت دَزور[4]، واردا فیلم 16 میلی متری اپرا موف[5] دفترچه ی یادداشت یک زن جوان باردار(که در واقع خودش بود) را در بافت اجتماعی محله ی موفتار[6] کارگردانی کرد.
ژرژ دُ بورگارد[7] که کمی قبل از آن تهیه کنندگی فیلم های از نفس افتاده و لولا را عهده دار بود، به واردا پیشنهاد کرد شروع به ساخت فیلمی کند که هزینه ی آن از 50 میلیون تجاوز نکند و او با صرفنظر از پروژه ی ساخت ملانژیت [8] ، کلئو از 5 تا 7 (1961)[9] را کارگردانی کرد، پرتره ی یک زن، که توانست جایزه ی مِلیِس[10] (جایزه ی بهترین فیلم فرانسوی از نگاه منتقدان سینما) را از آن او کند. زمانی که برای شرکت در فستیوال سینما به کوبا دعوت شد 4000 عکس از سفر خود گرفت و به محض بازگشت 1500 تا از این عکس ها را با نام سلام اهالی کوبا طی شش ماه در پاریس به نمایش گذاشت. به دنبال آن دو فیلم بلند خوشبختی(1965)[11] و مخلوقات(1966)[12] را ساخت که فیلم دوم در جزیره ی نوارموتیه[13] فیلم برداری شد.
سال 1967 برای شرکت در مراسم ادای احترام به زوج واردا/دمی به ایالات متحده، سانفراسیسکو سفر کرد. آنجا با ملاقات یکی از اقوامش که نقاش ساده ای بود، تصمیم گرفت در آمریکا بماند تا فیلمی درباره ی او بسازد : دایی یانکو. به کمک دانشجویانی که از جنبش سیاه چپ افراطی حمایت می کردند پلنگ های سیاه(1968) را ساخت. پروژه ساخت فیلم بلند صلح و عشق متوقف شده و به جای آن واردا فیلم عشق شیرها(1969) را کارگردانی کرد. پس از بازگشت به پاریس فیلمی تلویزیونی با مضمون کودتای کلنل ها در یونان ساخت که البته سوژه ی آن را دو سال قبل طرح ریزی کرده بود، این فیلم هیچگاه پخش نشد. واردا پروژه های ناموفق زیادی داشت: کریسمس کارول، هلن در آینه، بدنم متعلق به خودم است و …. پس از تولد پسرش متئو، از آنجا که نمی توانست از خانه اش دور شود شروع به ساخت فیلمی در مورد ساکنین و کاسبان خیابان محل زندگی اش(دگروتیپ[14]) کرده و سپس با ساخت یکی آواز می خواند یکی نه(1977)[15] فعالیتش را ادامه داد. بعد از ساخت چندین فیلم کوتاه قابل توجه، آنیس واردا با کارگردانی فیلم خانه به دوش(1985 ) جایزه ی شیر طلای جشنواره ی ونیز را از آن خود کرده و همچنین ساندرین بونر[16]جایزه ی بهترین بازیگر زن جشنواره ی سزار را برای بازی در همین فیلم کسب کرد.
این سینماگر مدتی بعد با خوشه چین ها افراط جامعه ی مصرف گرا را به شیوه ی خود به نمایش می گذارد. به کمک استعداد داستان سرایی، کنجکاوی اشباع ناپذیر و آرایش مویی که همیشه شبیه به کلاه بود، انیس واردا آگاه بود که چطور در طی سال ها جایگاه خود را در سینمای فرانسه حفظ کند، تا آنجا که افتخار اضطراب برانگیز ساخت فیلم ادای احترام به صد سالگی هنر هفتم( صد و یک شب[17]) را از آن خودکرد . واردا به شیوه ای صمیمانه سه فیلم خاص و ارزشمند( از جمله ژاکوی نانتی (1991)[18]) را به ژاک دمیاختصاص داد. سال 2001 جایزه ی افتخاری سزار را برای مجموعه ی آثارش به او اهدا شد. همچنین با برگزاری نمایشگاه و اینستالیشن ها قدم به عرصه ی هنر مدرن نیز گذاشت. سال 2008 فیلمی با عنوان سواحل آنیس [19] ساخت که تصویرسازی سینماگر از خود است، فیلمی شاید تصنعی و خودنمایانه. و در مقابل در سال 2017 اتوبوگرافی مستند چهره ها، روستاها[20] را ساخت که فیلمی شاد و تاثیرگذار بود. از نوامبر 2015 تا فوریه ی 2016 مرکز پمپیدو ، رویداد واردا را برگزار کرد، نمایشگاهی از عکس های چاپ نشده ی عکاس که سال ها قبل در کوبا گرفته شده بود. واردا که عنوان یکی از چهره های اصلی موج نو شناخته می شود میراث ارزشمندی از فیلم های داستانی و مستند به جا گذاشته است.
او در 29 مارس سال 2019 در سن 90 سالگی در پاریس درگذشت.
برگرفته از سایت : www.cineclubdecaen.comبه قلم: ژان-لوک لاکو (Jean-Luc Lacuve) فیلم شناس و روزنامه نگار سینمایی. ترجمه فارسی این مطلب در شماره بیست و یکم ماهنامه «هنر و تجربه» نیز منتشر شده است.
[1] – La pointe courte
[2] – O saisons, O chateaux
[3] – Du côté de la Côte
[4] – Côte d’azur:خط ساحلی جنوب شرقی فرانسه
[5] – Opéra Mouffe
[6] – Moufftard
[7] – Georges de Beauregard
[8] – La Mélangite
[9] – Cléo de 5 à 7
[10] – le Prix de Méliès
[11] – Le bonheur
[12] – Les créatures
[13] – Noirmoutier
[14] – Daguerréotypes
[15] – L’une chante, L’autre pas
[16] – Sandrine Bonaire
[17] – Les cent et une nuits
[18] – Jacqout de Nantes
[19] – Les plages d’agnès
[20] – Visages, Villages
