درامانقد-سینما: درام جنایی- دادگاهی «آناتومی یک سقوط» به کارگردانی ژوستین تریه که برنده جایزه نخل طلای کن شد درباره ساندرا فلنگمن، نویسندهای آلمانیتبار است که با همسر فرانسوی خود و فرزندشان در فرانسه زندگی میکنند. ساندرا پس از مرگ همسرش بر اثر سقوط، متهم به قتل او میشود و سعی میکند در طول دادگاه بیگناهی خود را ثابت کند. اما روند فیلم علاوه بر جریان اثبات و جستجوی حقیقت همانطور که از هر درام دادگاهی انتظار میرود، سیری دروننگرانه است از بازشناخت و کالبد شکافی یک زندگی مشترک و اختلافات متعددی که در درون خود پرورش داده است و حالا رخداد سقوط معنای بسیاری از گفتوگوها و احساسات این زندگی را تغییر داده و حریم امن یک زندگیزناشویی را به صحنهای قابل قضاوت تقلیل داده است.
فیلم به واسطه این پرونده و از دریچه دادگاهی که همه چیز را تبدیل به نشانهای از قتل یا خودکشی میکند، رابطهای را واکاوی میکند که زیر پوسته آرامش -مانند هر رابطه زوجی دیگری- رازها، اختلافات و تضادهایی عمیق در جریان است که با خشونت و نفرت، در عین همکاری و عشق همراه است. فیلم دریچهای بدیع و البته غیرمتکلف بر این نکته است که چگونه یک رخداد، به تنشها و چالشهای عادی و هر روزه زندگی معنایی وارونه و گاه مهلک میبخشد که هیچ یک، هیچگاه نسبت به آن آگاه نیستند.
بخش عمدهای از فیلم در دادگاه میگذرد و به مانند هر فیلم دادگاهی دیگری بر مبنای شواهد واقعی و رویکردهای حقوقی، دیالوگهایی استدلالی به وجود میآید که در واقع روند اصلی درام و تنشهای آن را شکل میدهند. اینجا فیلم با هوشمندی صاحب کنایات زبانی و میزانسنهایی گویا اما ظریف است که به اثر گرما میبخشد و مخاطب را با اشتیاق همراه خود نگه میدارد. فیلمساز با تمهیداتی خاص، از جمله استفاده از لنزهای تلهفوتو در نماهای دادگاه، علاوه بر تمرکز دادن به گفتهها، بر روی نگاهها و واکنشهای جزئی و لحظهای تأکید میکند، امری که معناها و تحولات اصلی درام در آن شکل میگیرد. همچنین در یک فضاسازی صوتی منحصر به فرد، روند استدلالی و عقلانی دادگاه در بستری واقعی به ذهنیت و احساسات درونی شخصیتها آمیخته میشود. در این میان این تمهید بیش از هر چیز ما را به جهان درونی دَنیِل فرزند خانواده میبرد؛ کودکی با هوش که توان این را دارد که در سخنانی درخشان- و البته باورپذیر بر مبنای ساخت پیشینی شخصیت- پنجرهای تازه به سوی حقیقت باز کند و همه را در دادگاه مبهوت سازد. او در موقعیتی پیچیده از نظر احساسی و عقلانی قرار دارد و در نهایت در سرنوشت دادگاه افزون بر آنچه انتظار میرود اثرگذار است.
«آناتومی یک سقوط» پاسخی قطعی به موقعیت و معمای خود نمیدهد، اما در لابلای همین مباحثات و مشاهده جزئی احساسات، ما را به عنوان مخاطب به سمتی میبرد که با رضایت و قطعیتی بر آمده از دادههای ظریف فیلم و برداشتهای ذهنی خود، پاسخ مورد نظرمان را بسازیم. یکی از نقاط قوت فیلم رعایت اندازههاست. تمهیدات فنی فیلمساز در ساخت یک فضای ذهنی در کنار ساخت کامل واقعیت جاری، به قدری دقیق بهم آمیخته شده است که به فیلم لحنی پیچیده اما یکپارچه داده است.