خمش باش/معرفی فیلم «یک مکان ساکت»/سام دولتی

 درامانقد-سینما: برایان وودز و اسکات بک در سال 2017 شروع به نوشتن طرح اولیه فیلمنامه ای به عنوان یکی از قسمتهای مجموعه فیلمهای «کلاورفیلد» (فیلمهایی با تم آخرالزمانی و هجوم بیگانگان به زمین که تا به حال دو قسمت از آن در سالهای 2008 و 2016 ساخته شده) برای کمپانی پارامونت کردند اما حین نوشتن فیلمنامه طرح تغییر کرده و داستان به مرور دارای هویت مستقلی شد، پروژه ای به نام «یک مکان ساکت»

کمپانی پارامونت هم که آماده تهیه کردن سومین پروژه نیمه مستقل و کم هزینه جان کراسینسکی بود ساخت «یک مکان ساکت» را به او پیشنهاد داده و با جواب منفی او روبرو شد:«من فیلم ترسناک نمی سازم.» پارامونت برای بار دوم ساخت این فیلم را به او پیشنهاد کرده و این بار طرح کلی داستان را برای کراسینسکی شرح میدهد: خانواده ای که نمی توانند هیچگونه صدایی تولید کنند، ایجاد هر صدایی منجر به فاجعه خواهد شد. و این بار کراسینسکی بلافاصله به پروژه ملحق می شود.

یک مکان ساکت/a quiet place

کارگردان:جان کراسینسکی، نویسنده:برایان وودز، اسکات بک،جان کراسینسکی، مدیرفیلمبرداری:شارلوت بروس کریستینسن، موسیقی:مارکو بلترامی، تدوین:کریستوفر تلفسن، بازیگران:جان کراسینسکی(لی ابوت)،امیلی بلانت(اولین ابوت)، میلیسنت سیموندز(ریگان ابوت)، نواه جوپ(مارکوس ابوت) و… محصول 2018 آمریکا 90 دقیقه. پخش: کلمبیا پیکچرز

خلاصه داستان: دنیا توسط موجوداتی بیگانه تسخیر شده و جمعیت زیادی از بین رفته اند، در این میان اعضای یک خانواده سعی می کنند تا در سکوت مطلق میان این موجودات بیگانه که شنوایی بسیار قوی ای دارند زندگی کنند.

جان کراسینسکی کارگردان «یک مکان ساکت» در مصاحبه ای توضیح داده که در نسخه اولیه فیلمنامه تنها یک خط دیالوگ وجود داشته اما ترس بیش از حد گنگ بودن روایت فیلم برای تماشاگران، تیم نویسندگان را مجاب کرده تا دیالوگهای بیشتری در طول فیلم بگنجانند، با این وجود هنوز هم تعداد سطور دیالوگهای فیلم از یک صفحه بیشتر نمی شود و این یعنی 90 دقیقه فرصت برای لمس وحشت تنها و تنها به شیوه بصری. دیگر خبری از جیغ ها و فریادها و دیالوگهایی که خطر را پیش بینی می کنند نیست، سکوت زجرآوری که حس نا امنی و قریب الوقوع بودن خطر را در بیننده تشدید می کند.

تجربه جاه طلبانه کراسینسکی جوان و کم تجربه روی لبه تیغ تبدیل شدن به فیلمی کسل کننده و خواب آور حرکت کرده اما به لطف بازیهای فوق العاده و فیلمبرداری سیال شارلوت کریستینسن دانمارکی و کارگردانی مینیمال و هوشمندانه خود کراسینسکی تبدیل به تجربه ای خوفناک شده است. اما این سکوت و بی کلامی باعث شکل نگرفتن شخصیتهای داستان نشده، شاید بیش از هرچیزی عامل مضطرب کننده ای که مخاطب  را نود دقیقه روی لبه صندلی سینما نیم خیز نگاه میدارد اهمیت سرنوشت کاراکترهاییست که به خاطر پرداخت پر ظرافتی که دارند باعث همدلی شدید در مخاطب می شوند، همراه شدن مخاطب با کاراکتر و مهم بودن آنچه بر سر کاراکتر خواهد آمد برای بیننده، میتواند برگ برنده فیلمی در ژانر وحشت باشد (وگرنه چند نمونه از اسلشر مووی های دهه نود به بعد را سراغ دارید که میزان حماقت یا اعصاب خرد کن بودن کاراکترها باعث شده آرزو کنید هرچه زودتر توسط هیولا تکه پاره شوند)

اما این ساکت بودن غیر از خوف انگیز کردن دو چندان فیلم فایده دیگری نیز دارد، اهمیت تصویر و ضیافتی بصری برای بازگشت به اصل سینما، در سینمای مستقل هنوز هم فیلمها می توانند برای لحظاتی ساکت باشند، هنوز هم از حربه ساکت کردن کاراکتر به مدت حتی چند دقیقه برای انتقال مفهوم یا زیبایی از دریچه تصویر استفاده می شود (به عنوان یک نمونه متاخر سکانس تکان دهنده پایانی «روزی روزگاری در آناتولی» را به خاطر بیاورید) اما در فیلمهای جریان اصلی هالیوود به این راحتی نمی شود مخاطب را راضی کرد که شخصیتها هم گاهی می توانند مانند زندگی واقعی ساکت باشند و مدام در حال ارائه اطلاعات متنی یا زیرمتنی در فیلم نباشند، اما طرح داستانی «یک مکان ساکت» این امکان را به سازندگان آن داده تا تجربه عمیق بصری را در سکوت با تماشاگر خود به اشتراک بگذارند. نتیجه فیلمی دلپذیر و تماشایی از کار درآمده که به سادگی از کنار حفره های منطقی و داستانی فیلمنامه اش عبور کرده و با آن همراه می شویم.

نظر منتقدان: «یک مکان ساکت» در سایت IMDB امتیاز 7.8 از ده را کسب کرده و در سایت Metacritic  امتیاز 82 از 100 را به دست آورده.

پیتر بردشاو منتقد The guardian:  ساده و مختصر بودن همه چیز در این فیلم این حس را القا میکند که میتوانست سالها پیش ساخته شود، در دوران کلاسیک هایی مانند (سیاره میمونها 1968) یا (امگامن 1971). نقب می زند به گذشته، به تریلرهای اولیه سینما، زمانی که کیفیت فیلم خیلی به این بستگی نداشت که هیولایش چه شکلی یا اصلا باورپذیر باشد. کراسینسکی هوشمندانه در ابتدا فقط شمای محو و نامعلومی از این موجود نشان ما داده و پس از آن بدون نشان دادن هیچ شمایلی از هیولایش (تا نزدیک پایان فیلم) ما را وامیدارد تا تصویر دقیق خودساخته ای از این هیولای مخوف با قوه شنوایی فوق حساس شیطانی اش بسازیم.

پیتر تراورس منتقد Rolling stones: چیزی که این فیلم را به سطحی بالاتر از یک فیلم ترسناک معمولی می رساند محتوای انسانی آن است که در لایه زیرین یک فیلم ژانر وحشت جریان دارد. کراسینسکی سئوالهای مهمی را مطرح میکند، مفهوم یک خانواده چیست و برای حفظ و بقای آن به چه چیز احتیاج داریم؟ در جایی از فیلم شخصیت مادر از همسرش میپرسد: اگر نتونیم از بچه هامون محافظت کنیم پس… ما کی هستیم؟

سئوالی که با پیچیدگی رضایت بخش و حسی خالص در فیلم پاسخ داده میشود و ثابت میکند: خانه جایی است که خانواده ما آنجا است.

تیم روبی منتقد Telegraph: خوشبختانه داستان در هیچ نقطه ای از فیلم از ریل خارج نمی شود، این یک بازی قایم باشک بیرحمانه و تاثیرگذار حول محل زندگی (به زیبایی طراحی شده) آنهاست که به شکلی نبوغ آمیز طراحی شده و خانواده ابوت(نام خانوادگی شخصیتهای اصلی فیلم) به گرمی ما را متقاعد می کنند که ارتشی از آخرین بازماندگان زمین هستند.

اوون گلیبرمن منتقد Variety: «یک مکان ساکت» تجربه ای اصیل از به چالش کشیدن ژانر در سینما، ظرافت تکنیکی و خلق یک اثر هنری کامل است با لحظاتی کاملا ترسناک، هرچند شاید به نظر برسد که بیش از حد شیفته ایده اصلی و منطق کلی فیلمنامه اش شده تا جایی که بعضی از اشکالات منطقی اش را نادیده می گیرد.

منبع: IMDB, Metacritic, Rotten tomatoes