درامانقد-ادبیات: فیلیپ راث رمان نویس مشهور آمریکایی که برای نوشتن آثاری چون «پاستورال آمریکایی» و «خداحافظ کلمبوس» شهرتی جهانی داشت، دیروز درگذشت.
فیلیپ راث 19 مارس 1933 در نیوآرک نیوجرسی به دنیا آمد. او فرزند یک خانواده آمریکایی و نوه یک خانواده یهودی اروپایی بود که در موج مهاجرت قرن نوزدهم به آمریکا نقل مکان کرده بودند. فیلیپ پس از دبیرستان به دانشگاه باکنل رفت و پس از فارغ التحصیل شدن در آنجا، تحصیلاتش را در دانشگاه شیکاگو ادامه داد و در همان دانشگاه هم به تدریس ادبیات پرداخت. وی در دانشگاه پنسیلوانیا نیز ادبیات تطبیقی درس میداد که در نهایت در سال 1992بازنشسته شد.
هنگامی که در شیکاگو بود با نخستین همسرش مارگارت مارتینسون آشنا شد. با جدایی‌شان در سال 1963 و مرگ مارتینسون در سال 1968 در یک حادثه رانندگی یکی از نشانه‌های آشنا از داستان‌های راث خارج شد. مارتینسون الهام بخش شخصیت زن در بسیاری از رمان‌های راث بود. پس از اتمام تحصیلات تا وقتی که اولین کتابش منتشر شود، راث به مدت دو سال در ارتش آمریکا خدمت کرد و پس از آن برای مجلاتی گوناگونی داستان کوتاه و نقد نوشت. اما همان دو سال خدمت در ارتش به همراه فقر شدیدی که در دوران کودکی تجربه کرد از او نویسنده سیاسی انتقادی ساخت که اغلب با روند جهان و آمریکا به چالش برمی خواست.
راث در طول دوران کاری اش برنده دو جایزه کتاب ملی شد و جایزه پولیتزر بخش داستان را سال ۱۹۹۷ برای کتاب «پاستورال آمریکایی» دریافت کرد. وی برای نوشتن درباره زندگی یهودیان و نیز ایده‌هایی در بازنمایی انتقادی رؤیای آمریکایی شهرت داشت.
وی جایزه فرانتس کافکا را سال ۲۰۰۱، جایزه ادبی من بوکر را سال ۲۰۱۱ دریافت کرد و سال ۲۰۱۲ جایزه ادبیات پرنس آستوریاس را به مجموعه موفقیت‌هایش افزود.
نخستین کتاب او «خداحافظ کلمبوس و پنج داستان کوتاه» که سال ۱۹۵۹ منتشر شد نگاهی طنزآمیز و شوخ‌طبعانه به زندگی یهودیان در آمریکای پس از جنگ داشت و نخستین جایزه کتاب ملی وی را رقم زد. این کتاب با مخالفت جامعه یهودیان روبه رو شد.
اولین رمان او با عنوان «رها» اثری واقع‌گرایانه است که به مسایل اجتماعی و اخلاقی دهه ۵۰ میلادی آمریکا می‌پردازد. سومین رمان وی با عنوان «شکایت پورتنوی» برای او شهرتی جهانی به ارمغان آورد.
«پاستورال آمریکایی» در سال 2016 به فیلمی سینمایی به کارگردانی ایوان مک گریگور اقتباس شد. مک گریگور در این فیلم نقش پدری را که دخترش در دهه 1960 به یک تروریست تبدیل می شود را بازی کرد. اما این تنها کتاب راث نبود که به فیلم تبدیل شد. کتاب‌های راث همواره محبوب فیلمسازان بودند: «ننگ بشری» (2000) سه سال بعد از انتشار در قالب فیلمی به کارگردانی رابرت بنتن با بازی آنتونی هاپکینز و نیکول کیدمن اقتباس شد؛ فیلم دوست داشتنی «مرثیه» (2008) با بازی پنه‌لوپه کروز و بن کینگزلی با اقتباس از رمان «حیوان در حال مرگ» (2001) نوشته راث ساخته شد. فیلم «حقارت» با بازی آل پاچینو و گرتا گرویگ نیز از روی کتابی به همین نام نوشته راث که در 2009 منتشر شد، ساخته شد.
راث در سال 1990 با کلر بلوم بازیگر انگلیسی ازدواج کرد که این رابطه در سال 1994 به جدایی انجامید. او از سال 1975 عضو مؤسسه ملی هنر و ادبیات آمریکا بود. راث همچنین تا سال 1989 به عنوان ویراستار آثار ادبی با انتشارات پنگوئن همکاری می‌کرد، اما از سال 1992 وقت خود را فقط صرف نویسندگی کرد. او نخستین نویسنده زنده آمریکایی بود که مجموعه آثارش از سوی کتابخانه آمریکا منتشر شد. فیلیپ راث در سال 2012 اعلام بازنشستگی کرد.
«رئیس جمهور ما»، «زنگار بشر»، «شوهر کمونیست من» و «خشم»، «یکی مثل همه»، «ننگ بشری»، «زوکرمن رهیده از بند»، «حقارت»، «نویسنده پشت پرده»، «ارباب انتقام» و «پاستورال آمریکایی» مهمترین اثر راث از جمله آثاری هستند که از این نویسنده به فارسی ترجمه شده اند.
