آن‌چه باید درباره «شب می‌آید» جدیدترین فیلم تری ادوارد شولتس بدانید
درامانقد-سینما: فیلم ترسناک روان‌شناختی «شب می‌آید» دومین فیلم بلند کارنامه‌ی تری ادوارد شولتس است که سال گذشته با درام غافلگیرکننده‌ی «کریشا» (2015) سینمادوستان سراسر جهان را به وجد آورد. این فیلم که با بودجه‌ای پنج میلیون دلاری تولید شده است، در گیشه با استقبال تماشاگران «اکران محدود» (معادل «هنر و تجربه»ی ما) مواجه شد و با فروشی حدود نوزده میلیون دلار به یکی از آثار موفق سینمای مستقل ایالات متحده در سال 2017 بدل شد.
از قرار معلوم کارگردان جوان فیلم پس از مرگ پدرش شروع به نگارش فیلم‌نامه کرده و از آن به عنوان راهی برای کنار آمدن با این درد و عذاب بهره برده است. «شب می‌آید» با این‌که حال‌وهوایی پساآخرالزمانی دارد اما شولتس از دیگر فیلم‌های مشابه برای ساختن آن الهام نگرفته است. او در گفت‌وگویی از آثار پل تامس اندرسن و جان کاساوتیس، و فیلم‌های «شب مردگان زنده» (جرج رومرو، 1968) و «تلألؤ» (استنلی کوبریک، 1980) به عنوان منابع الهام کلی خود نام برده است. نکته‌ی جالب این‌که نقاشی ابتدای فیلم، «استیلای مرگ» نام دارد.
شب می‌آید/ It Comes at Night
نویسنده و کارگردان: تری ادوارد شولتس، مدیر فیلم‌برداری: درو دنیلز، تدوین: متیو هانم و تری ادوارد شولتس، موسیقی: برایان مک‌آمبر، بازیگران: جوئل اجرتن (پل)، کریستوفر ابوت (ویل)، کارمن اِجوگو (سارا)، کلوین هریسن جونیور (تراویس) و… محصول 2017 آمریکا، ژانر: ترسناک معمایی، 91 دقیقه.
خط داستانی
دنیا به تسخیر یک بیماری مسری بسیار خطرناک درآمده است. پل، سارا و پسر نوجوان‌شان تراویس در خانه‌ای ییلاقی پناه گرفته‌اند. وقتی پدر سارا به بیماری آلوده می‌شود، آن‌ها مجبور به کشتن و سوزاندن جسد او در گوری کم‌عمق می‌شوند. کابوس‌های تراویس آغاز می‌شود و هر شب پدربزرگ مریض به خانه برمی‌گردد. آن‌ها شب بعد متجاوزی را به دام می‌اندازند که وارد حریم خانه‌شان شده است. پل در طول شب او را به درختی می‌بندد تا معلوم شود بیمار نیست. غریبه که ویل نام دارد توضیح می‌دهد که فکر می‌کرده خانه متروکه است و در جست‌وجوی آب برای خود و خانواده‌اش بوده است. سارا پیشنهاد می‌کند همه با هم در خانه‌شان ساکن شوند چون فکر می‌کند اگر تعدادشان بیش‌تر شود، راحت‌تر می‌توانند از خودشان دفاع کنند.
واکنش منتقدان
«شب می‌آید» در زمره‌ی معدود فیلم‌های مستقلی قرار می‌گیرد که توأمان در گیشه و در جلب نظر عموم منتقدان موفق بوده‌اند. در سایت «راتن تومیتوز» 88 درصد از 186 نقدی که بر فیلم نوشته شده، مثبت بوده‌اند که امتیاز میانگین 74 از 100 را برای فیلم به همراه آورده است. توافق عمومی منتقدان سایت در این جمله‌ها خلاصه می‌شود: «”شب می‌آید” استفاده‌ِی کاملاً مؤثری از جلوه‌های ساده و ابتدایی‌اش می‌برد و در عین حال، یک بار دیگر ثابت می‌کند که ندیده‌ها هم می‌توانند به اندازه‌ی عناصر وحشتی که بر صحنه ظاهر می‌شوند، خوف‌انگیز و هراسناک باشند.» میانگین امتیاز منتقدان در سایت «متاکریتیک» هم 78 از 100 است که بر اساس 43 نقد حاصل شده است. در ادامه نظر کوتاه بعضی از منتقدان برجسته را مرور می‌کنیم:
اِی. اُ. اسکات، نیویورک تایمز: 2017 در حال بدل شدن به یک سال فوق‌العاده برای سینمای وحشت است؛ و البته که این موضوع از سر تصادف و یک هم‌زمانی محض است؛ و در حالی که این ژانر مانند یک ماه بر فراز یک خانه‌ی قدیمی هراس‌انگیز، بزرگ و کوچک می‌شود، بعید است تا زمانی که ما ترس‌هایی نیازمند پالایش داریم، ناپدید شود. این ماهیت چنین ترس‌هایی است که در طول زمان، گرایش به تغییر دارند، از نمونه‌های اجتماعی به روان‌شناختی، از اهریمن فراطبیعی به شرارت انسانی، و از آن‌چه در بیرون قرار دارد به آن‌چه در درون موجود است…
هیچ زامبی از میان جنگل پدیدار نمی‌شود و کارگردان جوان فیلم تماشاگرانش را با ترس‌های کاذب یا چرخش‌های داستانی خودنمایانه شوکه نمی‌کند. او با بهره‌گیری از تدابیر مینی‌مال، وحشت را بنیان می‌گذارد و با تکیه و احیای بعضی از قدیمی‌ترین تکنیک‌های این ژانر به نتیجه می‌رسد. دوربین آهسته و آرام در طول یک راهروی طولانی و کم‌نور پیش می‌رود. نور روز کمیاب است و سایه‌ها بلند و کشیده…
تجربه‌ی تماشای «شب می‌آید» واقعاً هراس‌انگیز است، اما ترسناک‌تر وقتی است که فیلم به پایان رسیده است و شما درباره آن‌چه دیده‌اید فکر می‌کنید و می‌کوشید با کنار هم قرار دادن تکه‌های پازل به معنی و مفهوم اثر پی ببرید. در واقع به بهترین شکل ممکن، شاهد تعبیر نقاشی هستیم که در ابتدای فیلم دیده می‌شود و عنوان «استیلای مرگ» را بر خود دارد…
فیلم اول شولتس، «کریشا»ی درخشان بود؛ درامی خانوادگی که اغلب مانند یک فیلم ترسناک احساس می‌شد. جالب این‌که «شب می‌آید» برعکس است. تفاوت‌های آشکاری در سبک و لحن دو فیلم وجود دارد («کریشا» پرحرف و شلوغ بود ولی این فیلم کم‌گفتار و ریاضت‌کشانه است) اما دلمشغولی‌های کارگردان به اندازه‌ی حساسیت‌هایش متداوم و استوارند. در هر دو فیلم، شرایطی خارج از کنترل آدم‌ها، آن‌ها را در خانه‌ای دور هم جمع می‌کند و چگونگی برخوردشان با این موقعیت، به درسی اخلاقی بدل می‌شود و همه چیز آن قدر جدی هست که پای تماشاگران هم به مانند و به اندازه‌ی شخصیت‌ها به میان بیاید… (امتیاز بر اساس سیستم محاسبه‌ی «متاکریتیک» 100 از 100)
شری لیندن، هالیوود ریپورتر: شولتس با این گروه بازیگران عالی و فیلم‌نامه‌ی خویشتندارانه و مهارشده‌ی استادانه‌اش، ترسی تمام‌عیار را برای تماشاگران فیلم به ارمغان می‌آورد (امتیاز 100 از 100).
اریک کوهن، ایندی‌وایر: شولتس دوباره یک تریلر روان‌شناسانه‌ی درجه‌یک را برای ما تدارک دیده است؛ اما «شب می‌آید» علاوه بر این، فضایی هراس‌انگیز را پیرامون موقعیت علمی‌خیالی کلی‌اش می‌آفریند (امتیاز 91 از 100).
برد ویلر، گلوب اند میل (تورنتو): این فیلمِ نفس‌گیر با موسیقیِ متن پرتنش و فیلم‌برداری سرزنده‌اش، برشی کوچک از روز رستاخیز را در نهایت باورپذیری به نمایش می‌گذارد (امتیاز 88 از 100).
جیمز براردینلی، ریل ویوز: هرچه فکر کردم به فیلمی در سال‌های اخیر نرسیدم که به اندازه‌ی «شب می‌آید» ناراحت‌کننده و پریشان‌کننده باشد (امتیاز 88 از 100).
پیتر تراورس، رولینگ استون: می‌خواهید ترس و وحشت بر شما مستولی شود و امان‌تان را ببرد؟ این فیلم بلیت موفقیت شماست! (امتیاز 88 از 100)
جاستین چنگ، لس‌آنجلس تایمز: آخرین لحظه‌های فیلم، فراتر از استانداردهای معمول سینمای وحشت در خلق بی‌رحمیِ غیرقابل‌دیدن است (80 از 100).
ریچارد روپر، شیکاگو سان‌تایمز: وقتی تلاش می‌کنیم این شخصیت‌ها را بفهمیم و از این موضوع سر دربیاوریم که چه چیزی دقیقاً باعث آن صداهای عجیب‌وغریب و ضربه‌های هراس‌آفرین در آن سوی درهای قفل‌شده می‌شود، همان زمانی است که «شب می‌آید» در تأثیرگذارترین حالت خود قرار گرفته است (امتیاز 75 از 100).
اوئن گلیبرمن، ورایتی: «شب می‌آید» یک تلاش سینمایی جمع‌وجورِ خوب، منسجم و مؤثر است. اما در عین حال که پرتنش و جذاب است، در نهایت فیلمی فراموش‌شدنی است چون فکر می‌کند بیش از آن چیزی است که واقعاً هست (امتیاز 70 از 100).
ترجمه و تألیف: رضا حسینی
منابع اصلی: آی‌ام‌دی‌بی، ویکی‌پدیا، متاکریتیک
